Kradzież – przestępstwo czy wykroczenie? Czym jest czyn przepołowiony?

Niektóre czyny zabronione mogą być przestępstwem albo wykroczeniem. Czyny te w zasadzie zawierają te same znamiona, jednak ich kwalifikacja jako przestępstwo albo wykroczenie zależy od dodatkowego kryterium, którym może być np. ocena rzeczowa. Kryterium to pozwala zakwalifikować konkretny czyn zabroniony jako przestępstwo albo wykroczenie.

Czyn przepołowiony na przykładzie kradzieży

Opisane wyżej zachowania nazywane są w nauce prawa czynami przepołowionymi. Do takich czynów zalicza się m. in. kradzież. Zgodnie z art. 278 kodeksu karnego zabranie w celu przywłaszczenia należącej do kogoś innego rzeczy ruchomej powoduje odpowiedzialność karną, zaś sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat. Opisana tak kradzież dotyczy również należącego do kogoś innego programu komputerowego, kradzieży energii, a także kradzieży karty do bankomatu. Ustawodawca przewiduje jeszcze tzw. wypadek mniejszej wagi, gdzie karą może być grzywna, ograniczenie wolności czy pozbawienie wolności do roku.

W kontekście odpowiedzi na pytanie, czym jest czyn przepołowiony, kradzież penalizowana jest także w kodeksie wykroczeń. Jak wynika z art. 119 kodeksu wykroczeń kradzież traktowana jest jako wykroczenie, gdy wartość ukradzionej czy przywłaszczonej cudzej rzeczy ruchomej nie przekracza 1/4 wartości minimalnego wynagrodzenia. Wtedy sprawca podlega karze aresztu, ograniczenia wolności lub grzywny.

Minimalne wynagrodzenie, o którym mowa wyżej, to minimalne wynagrodzenie za pracę. Warto w tym miejscu wskazać, że, jak określił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 11 kwietnia 2018 roku (sygn. akt IV KK 76/18), Sąd winien brać pod uwagę wysokość minimalnego wynagrodzenia z daty orzekania za dany czyn (a zatem z daty wydania wyroku), nie zaś z daty popełnienia tego czynu.

Oznacza to, że np. jeśli ktoś popełnił czyn zabroniony, który można zakwalifikować jako kradzież w lipcu 2017 roku, a wyrok został wydany w grudniu 2017 roku, będzie on wykroczeniem, jeśli wartość rzeczy ruchomej nie przekraczała 1/4 minimalnej wynagrodzenia, tj. 500 zł (minimalne wynagrodzenie w 2017 roku wynosiło bowiem 2000 zł brutto). Z kolei, jeśli wobec tego samego czynu wyrok zapadłby w marcu 2018 roku, kwota 1/4 minimalnego wynagrodzenia wynosiłaby 525 zł, bowiem wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę od stycznia 2018 roku to 2.100 zł brutto. Powyższe stanowisko stanowi trafną odpowiedź na pytanie, do jakiej kwoty prawo traktuje czyn jako wykroczenie oraz od jakiej kwoty jest to przestępstwo, a więc wskazuje tak naprawdę istotę czynu przepołowionego.

Jeśli czyn zabroniony okaże się wykroczeniem, sprawca podlega karze aresztu (od 5 do 30 dni), karze ograniczenia wolności (1 miesiąc) lub grzywnie od 20 do 5000 zł.

Pamiętać należy, że ściganie czynu zabronionego polegającego na przywłaszczeniu należącej do innej osoby rzeczy ruchomej (bez względu na to, czy czyn zakwalifikowany jest jako przestępstwo czy jako wykroczenie) w sytuacji, gdy sprawcą jest osoba najbliższa dla pokrzywdzonego, następuje po uzyskaniu od tej osoby pokrzywdzonej żądania ścigania. Oznacza to, że ściganie kradzieży popełnionej na szkodę bliskiej osoby będzie możliwe dopiero wtedy, gdy taka osoba będzie tego chciała.

Dodać należy, że Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 9 lutego 2016 roku (sygn. akt IV KK 413/15) wskazał, że – w przypadku czynów przepołowionych – jeśli w chwili orzekania czyn stanowił tylko wykroczenie, zaś wcześniej zakwalifikowany był jako przestępstwo, obowiązkiem Sądu jest zmiana prawnokarnej oceny czynu z przestępstwa na wykroczenie.

Czyn przepołowiony nie tylko w przypadku kradzieży

Zakwalifikowanie danego czynu jako wykroczenia powoduje nie tylko to, że czyn zagrożony jest o wiele mniej dotkliwą karą, ale także prowadzi do tego, że okresy przedawnienia są krótsze (odnośnie przedawnienia w prawie wykroczeń zapraszamy do lektury naszego poprzedniego artykułu tutaj).

Czynem przepołowionym jest między innymi również paserstwo, tj. nabywanie czy też pomoc w zbywaniu rzeczy, gdy ktoś wie, albo powinien i może przypuszczać, że mienie zostało uzyskane za pomocą kradzieży czy przywłaszczenia. W kodeksie karnym przestępstwo to (w typie podstawowym) zagrożone jest karą pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat. Z kolei paserstwo stanowi wykroczenie (tak, jak w przypadku kradzieży), gdy wartość mienia nie przekracza 1/4 minimalnego wynagrodzenia.

Za czyn przepołowiony uznać należy także prowadzenie pojazdu mechanicznego w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, gdy spożywało się alkohol. Czyn ten jest przestępstwem, gdy pojazd prowadziło się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego. Z kolei czyn ten jest wykroczeniem, gdy osoba prowadząca pojazd znajdowała się w stanie po użyciu alkoholu. Stan po użyciu alkoholu ustawodawca definiuje jako sytuację, gdy zawartość alkoholu organizmie wynosi lub prowadzi do stężenia we krwi od 0,2 promila do 0,5 promila albo obecności w wydychanym powietrzu od 0,1 mg do 0,5 mg alkoholu w 1 dm3. W stanie nietrzeźwości wartości te wynoszą odpowiednio powyżej 0,5 promila alkoholu we krwi i powyżej 0,25 mg alkoholu w 1 dm3.

Powyżej przedstawiono najpopularniejsze czyny przepołowione. Wskazać należy, że to, czy dany czyn będzie przestępstwem czy wykroczeniem, zależy w tych wypadkach od jego wagi. Gdy czyn ten jest nieznaczny i wartość mienia jest stosunkowo niska, wówczas z reguły mamy do czynienia z wykroczeniem.

Powiązane wpisy

Czym jest tzw. rozwód kościelny i jak go uzyskać?

Czym jest tzw. rozwód kościelny i jak go uzyskać?

O ile uzyskanie rozwodu cywilnego wiąże się z rozwiązaniem sankcjonowanego...
Reklamacja do biura podróży

Reklamacja do biura podróży

Przez cały rok czekałeś na wymarzony urlop, a gdy w...
Zezwolenie na pracę

Zezwolenie na pracę dla cudzoziemca

Myślisz o zatrudnieniu obcokrajowca, jednak przerasta Ciebie ogrom obowiązków związanych...
RODO

Przystosowanie firmy do RODO

Rozporządzenie Ogólne o Ochronie Danych, czyli jednym wyrażeniem – RODO...

Skomentuj