Nie zawsze jest tak, że Sąd wyda rozstrzygnięcie po przeprowadzeniu rozprawy, po przesłuchaniu świadków czy wysłuchaniu stron. Niekiedy zdarza się, że sprawa zakończy się bez naszej wizyty w sądzie, w oparciu o odpowiednie dokumenty, które załączymy do pozwu. Dzieje się tak między innymi w postępowaniu nakazowym.
Czym się charakteryzuje postępowanie nakazowe?
Jeśli dochodzimy roszczenia pieniężnego (a także świadczenia innych rzeczy zamiennych), w określonych wypadkach możemy złożyć pozew wraz z wnioskiem o rozpoznanie sprawy w postępowaniu nakazowym. Warto wskazać, że Sąd rozpozna sprawę w tym trybie wyłącznie na wniosek powoda złożony w pozwie.
Sprawy w postępowaniu nakazowym rozpoznaje zarówno sąd rejonowy, jak i sąd okręgowy – wszystko zależy od wartości przedmiotu sporu. Następuje to na posiedzeniu niejawnym (a zatem – z reguły – nie wiemy nawet, kiedy naszą sprawą będzie się zajmował sąd).
Pierwsza faza postępowania nakazowego, czyli wydanie nakazu zapłaty, następuje bez udziału powoda i pozwanego. Pozwany, co do zasady, dowiaduje się, że został wniesiony przeciwko niemu pozew, dopiero wtedy, gdy dostaje nakaz zapłaty. Aby jednak można było rozpoznać sprawę w trybie nakazowym, powód musi do pozwu przedłożyć jeden z następujących dokumentów, które uzasadnią ów pozew:
- dokument urzędowy,
- rachunek zaakceptowany przez dłużnika,
- pisemne oświadczenie dłużnika o uznaniu długu i wezwanie dłużnika do zapłaty,
- żądanie zapłaty, zwrócone przez bank i niezapłacone z powodu braku środków na rachunku bankowym, które jest zaakceptowane przez dłużnika,
- weksel, czek, warrant, rewers, które są należycie wypełnione i nie budzą wątpliwości pod względem prawdziwości i treści.
W kodeksie postępowania cywilnego przewidziano także możliwość wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym w sytuacji m. in. dochodzenia w tym trybie roszczeń przez bank na podstawie wyciągu z ksiąg bankowych, który podpisany jest przez osoby do tego upoważnione i opatrzony pieczęcią banku. W takiej sytuacji przedłożyć także należy dowód doręczenia dłużnikowi (pozwanemu) pisemnego wezwania do zapłaty.
Z reguły (nie licząc banków) pozwy w postępowaniu nakazowym wnoszone są, gdy powód dysponuje wekslem, a także gdy dysponuje np. podpisaną przez pozwanego fakturą VAT (złożenie podpisu na fakturze stanowi bowiem uznanie długu) i wezwaniem do zapłaty (wraz z potwierdzeniem nadania).
Pamiętać przy tym należy, że wnosząc o odsetki za opóźnienie w oparciu o przepis art. 481 kodeksu cywilnego, nie trzeba dokumentować ich żądania w taki sposób, jak powyżej.
Jeśli Sąd uzna, że są podstawy do wydania nakazu zapłaty w tym trybie, wówczas doręczy go powodowi, a pozwanemu doręczy nakaz zapłaty wraz z odpisem pozwu i załącznikami do pozwu. Sąd orzeka wtedy o tym, że pozwany ma 2 tygodnie od dnia doręczenia mu nakazu zapłaty na zaspokojenie roszczenia powoda albo na wniesienie zarzutów, tj. pisma, w którym zaskarży on wydany nakaz zapłaty.
Co do zasady, jeśli Sąd stwierdzi, że nie ma podstaw do wydania nakazu zapłaty, zostanie wyznaczona rozprawa. Przyczyną tego jest fakt, że Sąd nie może oddalić powództwa w postępowaniu nakazowym.
Istotnym jest, że nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym jest tytułem zabezpieczenia, który jest wykonalny bez nadawania mu klauzuli wykonalności. Jeśli zatem nakaz zapłaty został wydany w oparciu o weksel, czek, warrant lub rewers, to nakaz jest natychmiast wykonalny po upływie 2 tygodni od dnia doręczenia pozwanemu nakazu zapłaty z odpisem pozwu. W praktyce oznacza to, że dysponując takim nakazem, od razu możemy złożyć stosowny wniosek u komornika sądowego, wobec czego nie musimy czekać na uprawomocnienie się nakazu, aby móc skierować tam sprawę.
Postępowanie nakazowe a zarzuty
Pozwany może bronić się wnosząc do sądu zarzuty. W piśmie tym wskazuje, czy chce zaskarżyć nakaz w całości czy w części, wskazuje zarzuty (które należy zgłosić przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy, pod rygorem ich utraty), przedstawia dowody i okoliczności faktyczne. Wniesienie zarzutów powoduje wyznaczenie rozprawy. Pozwany może nadto wnieść o wstrzymanie wykonania nakazu zapłaty.
Zarzuty należy opłacić – jest to 3/4 opłaty z uwagi na to, że sam pozew w postępowaniu nakazowym jest opłacany przez powoda w postaci 1/4 tejże opłaty. Warto więc zaznaczyć, że pozwany, wobec wskazanej wysokości, dopełnia niejako opłatę do całości.
Sąd odrzuci zarzuty, których pozwany nie opłacił, które wniósł po terminie albo które z innych przyczyn były niedopuszczalne, a także zarzuty, których braków pozwany nie usunął w określonym przez Sąd terminie.
W sytuacji, gdy Sąd rozpoznaje zarzuty, po przeprowadzeniu rozprawy wydaje wyrok lub postanowienie. Sąd może nakaz zapłaty w części lub w całości utrzymać w mocy, uchylić nakaz zapłaty i orzec o żądaniu pozwu, a także w postanowieniu może uchylić nakaz zapłaty i umorzyć postępowaniu lub odrzucić pozew.
Jak zatem widać, nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym pomoże w szybki sposób zabezpieczyć roszczenie powoda, jednak należy pamiętać, że aby Sąd wydał takie rozstrzygnięcie, powód musi w pozwie przedstawić określone dokumenty i wnieść o rozpoznanie sprawy w tym trybie.
